Chương trình 2006 đã coi sách giáo khoa như một pháp lệnh, tuy nhiên, khi triển khai chương trình 2018, sách giáo khoa trở thành một tài liệu học liệu. Chương trình mới này tập trung vào việc phát triển phẩm chất và năng lực của người học, đồng thời đưa ra nhiều thay đổi trong cách dạy, học và kiểm tra môn Ngữ văn so với trước đây.

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Công văn số 3175/BGDĐT-GDTrH ngày 21/7/2022, hướng dẫn đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá môn Ngữ văn ở trường phổ thông. Công văn này khuyến khích việc sử dụng nguồn ngữ liệu ngoài sách giáo khoa để xây dựng các đề kiểm tra đọc hiểu và viết. Điều này đồng nghĩa với việc phần làm văn (viết) trong các bài kiểm tra sẽ không còn được chấm dựa trên đáp án của giáo viên.

Hướng dẫn của Công văn 3175/BGDĐT-GDTrH về đánh giá môn Ngữ văn trong chương trình 2018 nhấn mạnh việc phát huy mặt tích cực của cá tính, trí tưởng tượng, năng lực ngôn ngữ, văn học, tư duy hình tượng và tư duy logic của học sinh. Các đề kiểm tra cần tập trung vào việc vận dụng kiến thức, kỹ năng đọc, viết, nói, nghe vào bối cảnh và ngữ liệu mới. Đồng thời, cũng khuyến khích việc sử dụng các đề mở để phát huy khả năng sáng tạo của học sinh và xây dựng bộ công cụ đánh giá để hạn chế tính chủ quan của người chấm.

Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, Bộ Giáo dục và Đào tạo vẫn chưa có đề mẫu chính thức nào đối với môn Ngữ văn trong chương trình 2018. Việc kiểm tra định kỳ môn Ngữ văn vẫn gặp nhiều khó khăn và lúng túng, do không có hướng dẫn cụ thể.

Như vậy, giáo viên và học sinh cần sẵn sàng thay đổi cách tiếp cận và chuẩn bị cho việc kiểm tra môn Ngữ văn theo hướng dẫn của Công văn 3175/BGDĐT-GDTrH. Việc lấy nguồn ngữ liệu ngoài sách giáo khoa cho phần đọc hiểu và viết là điều cần được tuân thủ, và cần định rõ các nguyên tắc và phương pháp đánh giá phù hợp với mục tiêu của chương trình 2018.